Bay Mario,
Mopaambit pod ko sa akong bantang(point of view).Kon sayop, ihusto gyod. Ug dili, suhiron.
Alang nako, sayop ang sige lang og pangopya ug kon igo lang mangopya.Kon sa pasulit pa,gapangopya lang kay wala gatuon, wala gyod nakasabot, dili tingob ang paningkamot nga masabtan gyod niya sa hingpit. Mahimo man nga mopahimulos ta sa pinulongan nga langyaw, apan dili lang kay kopyahon hangtod moilis na sa atong kaugalingong pinulongan.
Sa pagtuon, mas lalom ang pagsabot, mas motuhop sa alimpatakan.Kon sa pagkaon pa nahilis (na-digest) gyod, ug ang mga maayo nga elemento napahaom sa kaugalingon lawas. Ang sustansya napuslan, nahimong kabahin na sa kaugalingong lawas. Nakapahimsog. Ang dili mohaom ipagawas lang pod agi sa 'lubot'.
Kon mokaon ta, labi na og langyaw nga pagkaon, angay gyod hilison. Dili lang kopyahon. Kay kalibangaon ta. Kalibangaon ang atong pinulongan kon dili buhaton. Pananglitan karon ang 'Taglis'(tagalog-english), gikalibanga kuno kay dili na english dili pod tagalog.Kon mag-straight lagi daw og tinagalog karon, kataw-an na hinoon.Nayabag na. Kon magbinisaya pod og 'straight' kun lunlon binisaya, ingnon pod og 'lalom'. Di maabot og salom. Dili matugkad sa pagsabot. Kay lagi dili sad mangahas mosalom sa pagtugkad sa mga hinungdan. Kay lagi ang iyang kamahinungdanon wala man gitudlo sa atong tulonghaan. Dili lalim ang pagtuon sa atong kaugalingon. Apan kini angay buhaton aron mohimsog ang atong kultura ug pinulongan.
Sa atong balayan, Lunsayng Binisaya, naningkamot ta sa pagtuon, sa pagtugkad sa kamahinungdanon sa atong pulong. Salom gyod. Ang dili pa kabalo mosalom, maaghat nga motuon. Kay dili igo ang sige lang og mangopya sa mga langyaw nga pulong. Angay sad hilison. Angay ipahaom sa kaugalingong lawas, sa sistema sa atong pinulongan. Kon gapahimulos gyod og sustansiya sa pagkaon,timailhan ni sa kahimsog.Ang makanunayon nga paghubad kun paghilis sa langyaw nga mga pinulongan, aron mahaom sa kaugalingong
pinulongan, timailhan sa kahimsog. Kini man ang ginabuhat nato sa Lunsayng Binisaya. Pananglitan na ang paghubad sa 'computer' ngadto sa dagitabyan.
Maayo na man ta moinenglis, 'straight' na pod mosulat og inenglis. Angay sad nga labing kabalo ta mosulti ug mosulat og binisaya. Motubo og husto ang atong pinulongan kon kanunay tang mokaon, mohilis, moangkon og sustansya. Kon makanunayon ta sa kamamugnaon, sama sa atong katigulangan, ug kun makanunayon ang
atong paghubad og mga langyaw nga pinulongan, dako ang purohan nga molapad ug modako ang sistema sa pinulongang binisaya. Kon mao, molahutay ug motunhay kini hangtod sa pila ka libong katuigan nga molabay.
Sa proseso sa pagmugna og pulong kun paghubad og mga langyaw nga pulong, tingali usa o duha ka tawo ang mosugyot og bag-ong pulong o bag-ong hubad, apan ang tibuok katawhan maoy mohukom kon dawaton o dili,kun haom o dili, kon gamiton o dili. Ang pulong nga dili sarang, mailisan kini sa labing kasarangan nga pulong o
hubad. Ang kasaysayan maoy mosaksi niini.
Sa akong tan-aw, dili sayop ang paghubad. Mao ni ang natural kun normal. Kay kon dili himoon, mahiagom sa kamatayon ang pinulongan tungod sa kakulang sa sustansya, kakulang sa pagkaon og bag-ong pulong. Ang Taglis ug Bislis(bisaya-english) timailhan ni siya nga ga-adap ang atong pinulongan og langyaw nga pulong. Natural lang.
Kay himan ang pinulongan sa pakigbinayloay, lakip na sa langyaw nga katawhan. Apan, dili igong magpabilin sa kopya lang, sa taglis kun bislis lamang. Dili sad angay magpasagad. Hinoon, angay ipadayon ang paghilis sa mga langyaw nga pulong kun paghubad ug pagpahaom niini. Ipadayon ang paggamit sa kaugalingong pinulogan, aron molambo. Samtang makasulti kita og straight nga english, labing angayan nga kabalo sad ta mosulti og lunsayng binisaya. Kay ang kaugalingon nga pinulongan dili lang usa ka himan alang kanato, apan lambigit kini sa atong kaugalingon nga kailhanan kun kaugalingon nga kultura. Ang kahimsog sa pinulongan timailhan sa kahimsog sa katakos ug kamamugnaon sa katawhan ug kapiskay sa iyang kaugalingong kultura.
Ang mga Tagalog nagkugi sad og panalipod ug pagpauswag sa ilang pinulongan. Apan, ang mga pulong nga ilang gipanghubad tingali wala hingpit nga gidawat sa mga Tagalog, wala gamita.
Sa atong bantang, isip Bisaya, matun-an nato ang ilang sayop sa kakulang ug dili sarang nga paghubad sa langyaw nga pulong. Dakong sayop sad nga ipamugos ang ilang pinulongan ngadto sa ubang katawhan. Kay isuka lang ang ipugos og hungit. Ang katawhan gyod maoy mobuot kon dawaton og dili, kon gamiton o dili. Ang kasaysayan maoy mohukom.
Apan kita mga Bisaya, kon dili nato gamiton ang atong pinulongan, kita na mismo ang misalikway sa atong kaugalingon, gahikog sa kaugalingong pinulongan. Kay kon magpalambo kita, apan dili malakip ang pagpalambo sa kaugalingong pinulongan, kadudahan nga dili diay kalamboan sa kaugalingon ang gipangita. Ambot kay kinsang kalamboan ang gipangita.
Padayon ta sa pagkaon ug pagpahimsog sa kaugalingong pinulongan, padayon ta sa paggamit og binisaya. Padayon sa pagmugna ug paghubad og pulong. Kon igo ug sarang, angkonon kini sa katawhan, dili isalikway sa kasaysayan. Paghaom kini sa kaugalingong pinulongan, matawag na gyod nga hingpit na ang pag-angkon sa kaugalingon. Ato na. Inato na.
Way lalis.
Akoy
----------
hello!
ako dili uyon sa pagpanghimo og binisaya sa noun,
pronoun, uban pa. dili man kita ang nag-una og himo
ana mao nga iadap na lang unta ang nakuha natong
ngalan aron dali ra mamemorize sa mga bata.
let us learn from the mistakes of the tagalog
puristas.
ang sayop nila, mahimo na sad natong sayop?
mario l. cuezon
